Ogólnopolska Konferencja Logopedyczna „Zakłócenia dźwięków mowy w różnych zaburzeniach. Diagnoza i terapia logopedyczna”
 Katowice, 25 października 2013 roku

25 października 2013r. odbyła się, zorganizowana przez Instytut Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicac,h konferencja pod hasłem: Zakłócenia dźwięków mowy w różnych zaburzeniach. Diagnoza i terapia logopedyczna. W wypełnionej po brzegi auli katowickiej uczelni zgromadzili się szacowni goście, wybitni znawcy tematu, którzy zaszczycili uczestników niezwykle ciekawymi wystąpieniami, prezentującymi niejednokrotnie nowatorskie podejście do omawianych problemów. W skład komitetu naukowego konferencji weszli: dr hab. prof. UŚ Danuta Pluta-Wojciechowska, dr hab. prof. UP Mirosław Michalik, prof. dr hab. Maria Hortis Dzierzbicka oraz dr hab. Ewa Czaplewska.      Cel konferencji został w pełni osiągnięty, albowiem w zamierzeniu organizatorów było nim upowszechnianie najnowszych wyników badań dotyczących diagnozy i terapii logopedycznej w przypadku zakłóceń dźwięków mowy, jakie obserwuje się w różnych zaburzeniach. W programie konferencji uwzględnione trzy sesje, zatytułowane kolejno: iagnoza logopedyczna realizacji fonemów jako pierwszy etap postępowania logopedycznego; biologiczne i społeczno-psychologiczne uwarunkowania zaburzeń fonetyczno-fonologicznych; programowanie i prowadzenie terapii w przypadku zaburzeń fonetyczno-fonologicznych. W przerwach pomiędzy poszczególnymi częściami uczestnicy mogli zapoznać się z plakatami naukowymi, które przedstawiano w ramach sesji posterowej w korytarzu rektoratu, gdzie swoje oferty prezentowały również liczne wydawnictwa logopedyczne, cieszące się jak zwykle ogromnym zainteresowaniem.

Po uroczystym otwarciu konferencji oraz przywitaniu zaproszonych gości, prelegentów i pozostałych uczestników przez organizatorkę przedsięwzięcia – dr hab. prof. UŚ Danutę Plutę-Wojciechowską, rozpoczęto pierwszy panel obrad. Głos zabrała prof. dr hab. Maria Hortis-Dzierzbicka, wybitny laryngolog i foniatra, wieloletni kierownik unikatowej w skali kraju Pracowni Patofizjologii Mowy i Endoskopii Górnych Dróg Oddechowych. Pani Profesor wygłosiła referat zatytułowany: Diagnostyka kliniczna zaburzeń rezonansu mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia przy użyciu technik endoskopowych, w którym opowiedziała m.in. o znaczeniu nazofiberoskopii w wyborze postępowania leczniczego w wielospecjalistycznym zespole i ocenie jego wyników na poszczególnych etapach leczenia i usprawniania. Kolejne wystąpienie, wygłoszone przez dra hab. prof. UP Mirosława Michalika z Krakowa, dotyczyło błędów i wad wymowy uczestników śląskich konkursów recytatorskich. W wystąpieniu poddano opisowi zdolności ortofoniczne 350. jastrzębskich uczestników Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego, Poezji Śpiewanej i Teatru Jednego Aktora oraz Międzyszkolnego Konkursu Poezji i Prozy Czesława Miłosza, organizowanego przez Zespół Szkół nr 4 im. Czesława Miłosza w Jastrzębiu-Zdroju. Następnie swój referat wygłosiła dr Barbara Ostapiuk z Katedry Pedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Szczecińskiego. W swoim wystąpieniu Badanie cech realizacji polskiego fonemu /l/ w diagnozie logopedycznej, dr Ostapiuk polemizowała z przekonaniem, jakoby fonem /l/ był rzadko wadliwie realizowany. Badaczka przedstawiła słuchaczom różnicowanie prawidłowych i nieprawidłowych realizacji fonemu /l/ na podstawie oceny ich cech w szczegółowym badaniu logopedycznym. Sesję pierwszą zamykała swym referatem dr Lilianna Konopska, specjalistka w zakresie dyslalii zgryzowej, reprezentująca Uniwersytet Szczeciński. W wystąpieniu zatytułowanym Iloczas głoskowych realizacji bezdźwięcznych fonemów trących /f/, /s/, /ɕ/ i/ ʃ/ u osób z prawidłową wymową, zaprezentowane zostały wyniki badań fonetyczno-akustycznych u 18. osób z normatywną wymową w wieku od 5 do 18 lat.

Po krótkiej dyskusji zaproszono uczestników na przerwę kawową, w której prezentowano również cztery ciekawe plakaty naukowe. Autorką pierwszego z nich, zatytułowanegoWspółwystępowanie zakłóceń w realizacji fonemów z zaburzeniami płynności mowy u dzieci w wieku przedszkolnym, była dr Katarzyna Węsierska z Uniwersytetu Śląskiego. Poster prezentował wyniki badań własnych autorki, prowadzonych wśród dzieci w wieku przedszkolnym z terenu Śląska i Zagłębia. Kolejny plakat przygotowała dr Ewa Binkuńska, reprezentująca Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Autorkawykazała, że zaburzeniom wymowy towarzyszą pewne cechy anatomiczne narządów mowy oraz określony sposób ich funkcjonowania. Poster pod tytułem Zakłócenia dźwięków mowy u dzieci romskich uczęszczających do Szkoły Podstawowej nr 43 im. Leona Kruczkowskiego w Zabrzuprzygotowały mgr Monika Pakura oraz mgr Natalia Moćko, doktorantki z Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Ostatni poster, autorstwa mgr Danuty Karaś, również doktorantki Uniwersytetu Śląskiego, zatytułowany był Realizacja fonemów w złożonym zaburzeniu mowy – miejsce w diagnozie i terapii i zawierał opis przypadku.

Sesję drugą rozpoczęła swym wystąpieniem dr Ewa Gacka z Uniwersytetu Łódzkiego. Uczestnicy konferencji mieli okazję wysłuchać referatu dotyczącego wczesnych uwarunkowań zaburzeń fonetyczno-fonologicznych u dzieci urodzonych przed 37. tygodniem ciąży. Autorka przedstawiła obserwowane w tej grupie dzieci wczesne symptomy późniejszych problemów w realizacji dźwięków mowy, a także wskazała kierunki interwencji terapeutycznej w okresie noworodkowym i niemowlęcym. Następnie przyszedł czas na wystąpienie mgr Aleksandry Łady z Kliniki Neonatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie, zatytułowane Neurologiczna etiopatologia zaburzeń wczesnego rozwoju systemu fonetyczno-fonologicznego. Paradygmat kliniczny a perspektywa neurologopedyczna. Słuchaczom przedstawiono definicję neurologopedycznego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w świetle koncepcji neurofizjologicznych, a także opisano korelacje tych strategii ze strukturą ICF/ICF – CY oraz ICD-10. Referat pod tytułem Neurologopedyczne, neuropsychologiczne oraz neuroanatomiczne uwarunkowania zaburzeń funkcji językowych u pacjentów leczonych z powodu pierwotnych nowotworów OUN – doniesienia wstępne, wygłosiła – również w imieniu współautora, dra n. med. Dawida Larysza – mgr Agnieszka Rożek, reprezentująca m.in. Klinikę Neurochirurgii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Z kolei metody i narzędzia pomocne w diagnozowaniu zaburzeń komunikacji językowej, które są wynikiem dysfunkcji rozwojowych, pojawiających się u dzieci z grupy zwiększonego ryzyka zaprezentowały w referacie Wpływ dysfunkcji rozwojowych na komunikację językową (studium przypadku bliźniąt) dr Ewa Kaptur i dr Jolanta Sławek z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Kolejne wystąpienie wygłosiła mgr Elżbieta Radkowskaz Pracowni Patofizjologii Mowy Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie. Autorka przedstawiła analizę umiejętności artykulacyjno-fonacyjnych dzieci pięcioletnich urodzonych z rozszczepem wargi i/lub podniebienia operowanych w Klinice Chirurgii Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie w latach 2001-2004. Kolejny, będący podłożem późniejszej dyskusji, referat wygłosiła dr Hanna Owczarzak z Kliniki Foniatrii i Audiologii Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 w Bydgoszczy. W imieniu swoim i współautorek (mgr inż. Karoliny Olejniczak i dr hab. n.med. Anny Sinkiewicz) prelegentka zaprezentowała możliwości rehabilitacji głosu po całkowitym usunięciu krtani. Dokonała również charakterystyki wybranych głosek w zależności od stopnia opanowania mowy zastępczej z pogłębioną analizą realizacji głosek dźwięcznych. Ostatnim wystąpieniem drugiej sesji był referat mgr Kamili Kuros-Kowalskiej z Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego. Badaczka, której zainteresowania naukowe skupiają się wokół zjawiska dwujęzyczności, zaprezentowała zgromadzonym wykład Zaburzenia językowe u dzieci bilingwalnych. Diagnoza logopedyczna. Zainteresowanie wszystkimi wystąpieniami było znaczne, toteż prelegenci otrzymywali wiele pytań, na które starali się wyczerpująco odpowiedzieć zarówno na forum jak i w kuluarach konferencji.

Dyskusje nie ustawały nawet podczas przerwy obiadowej, po której uczestnicy ponownie zebrali się w auli im. K. Lepszego. Rozpoczęła się trzecia, ostatnia sesja, przewidująca pięć, równie ciekawych co poprzednie, wystąpień. Jako pierwsza głos zabrała dr hab. prof. UŚ Danuta Pluta-Wojciechowska, która postanowiła zaprezentować zgromadzonym strategiczną metodę terapii zaburzeń realizacji fonemów. Biorąc pod uwagę indywidualne możliwości pacjenta, Pani Profesor na nowo uporządkowała kolejne kroki postępowania logopedycznego wyróżniając metody, które określiła mianem instrumentów terapii. Kolejne wystąpienie, zatytułowane Specyficzne zaburzenia językowe – SLI a dyslalia złożona – problem diagnozy i terapii, wygłosiła dr hab. Ewa Czaplewska z Katedry Logopedii Uniwersytetu Gdańskiego. Prelegentka zwróciła uwagę na pewne istotne aspekty objawów SLI, których znajomość może pomóc logopedzie w przeprowadzeniu właściwej diagnozy różnicowej i odpowiednio zaplanować terapię. Kolejny referat zaprezentowała dr Anita Lorenc zZakładu Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Tematem jej wystąpienia – urozmaiconego nagraniami audio i video – było programowanie wczesnych etapów rozwoju językowego u dzieci z uszkodzeniami słuchu. Następnie głos zabrała mgr Monika Knychalska-Zbierańska, która w swoim referacie starała się przekazać istotne dla logopedów informacje na temat zaburzeń ośrodkowego przetwarzania słuchowego (CAPD), zwracając przy tym uwagę na ważny aspekt współpracy logopedy z audiologiem i protetykiem słuchu. Ostatnie wystąpienie przygotowała mgr sztuki Barbara Sambor – logopeda ale także aktorka, wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. L. Solskiego w Krakowie. Prelegentka w bardzo ciekawy sposób przedstawiła zgromadzonym fakty i mity dotyczące tzw. „szczękościsku”, prezentując własne wyniki badań logopedycznych przeprowadzonych wśród ponad 140. studentów wyższych szkół teatralnych.

Podsumowanie sesji trzeciej stanowiła dyskusja, która wywiązała się między uczestnikami i prelegentami. Z sali dochodziły pytania, sugestie, a także niezwykle miłe słowa uznania skierowane do osób wygłaszających referaty oraz organizatorów. Następnie głos zabrała dr hab. prof. UŚ Danuta-Pluta Wojciechowska, która podsumowała obrady, dziękując wszystkim zgromadzonym – słuchaczom za liczne przybycie, prelegentom zaś za dzielenie się naukową wiedzą i inspirującą wymianę myśli. Pani Profesor – ku uciesze wszystkich obecnych na sali osób – zapowiedziała kolejną, przyszłoroczną edycję konferencji. Tymczasem, należące już do przeszłości obrady, niewątpliwie okazały się sukcesem, a ciekawa tematyka oscylująca wokół praktycznych aspektów działań logopedycznych – strzałem w dziesiątkę, czego najlepszą miarę stanowiły końcowe, gromkie brawa uczestników.

mgr Agata Szymura, filolog polski, logopeda